Ik zal eerlijk zeggen dat het nummer CASSANDRA me in het begin een beetje stoorde. Het gemurmel, de stemmen, de lage ondertonen… het zorgt voor een duistere en onheilspellende sfeer, bepaald niet hoopgevend. Maar ja, het past wel goed bij wat Nynke hier wil verbeelden: dat er niet geluisterd wordt naar mensen die een ongemakkelijke boodschap over de toekomst brengen. Cassandra is een vrouw uit de Griekse mythologie die de gave van toekomstvoorspelling krijgt, maar door niemand wordt geloofd. Zij breekt namelijk haar belofte aan de gever, Apollo, die vervolgens de gave omzet in een vloek. Cassandra voorspelt de val van Troje, maar wordt uitgelachen, waarna haar volk wordt overvallen en uitgemoord. Het verhaal zette Nynke aan het denken. Er zijn door de geschiedenis heen steeds Cassandra’s geweest, mensen die waarschuwden voor rampspoed, achteraf gezien gelijk kregen, maar naar wie niet werd geluisterd.
Kunstenaars verbeelden als geen ander de relatie tussen mens en natuur. Nynke Laverman heeft dit in haar album Plant tot hoofdthema verheven én bovendien prachtig uitgevoerd. Als voorbereiding op de gelijknamige theatervoorstelling, luister ik de in 2021 één-voor-één uitgekomen nummers opnieuw. Welke inzichten brengt het mij dit keer? En wat hebben de wetenschappers, filosofen en podiumkunstenaars die Nynke inspireerden mij te zeggen? Maandelijks deel ik mijn inzichten met jullie, in de hoop dat je je door deze artiest ook zult gaan verwonderen over het leven. Luister de nummer en podcasts zelf via https://nynkelaverman.nl/nl/
Nynke interviewde Eva Rovers over de bundel Nu Het Nog Kan die zij samenstelde met Extinction Rebellion. Daarin staan bijdragen van meer dan dertig schrijvers, klimatologen, filosofen, hoogleraren, opiniemakers en andere specialisten over de vraag hoe we een einde kunnen maken aan de wereldwijde klimaatcrisis. In het eerste deel wordt duidelijk hoe weinig tijd er is om te voorkomen dat de temperatuur op aarde aan het einde van deze eeuw stijgt met 4˚C. Bij dat scenario is nog maar 50% van de gebieden waar we nu wonen leefbaar. Dit zijn geen profetieën uit verhalen, dit zijn wetenschappelijk onderbouwde voorspellingen en bovendien al ruim dertig jaar bekend! De beeldspraak in het lied van Nynke, met de klimaatwetenschap als een moderne Cassandra, is volgens Eva dus zeer treffend. Er wordt door de mensheid niet zo hard gewerkt aan het afwenden van deze ramp als je zou verwachten.
Sterker nog, in de bijdrage van Prof. Douglas Rushkoff wordt duidelijk dat een aantal ‘bazen’ van grote bedrijven vooral bezig zijn met het uitstippelen van ontsnappingsroutes voor zichzelf in plaats van hun geld in te zetten op technologie en kennis om klimaatverandering te voorkomen.
Ik raak er gefrustreerd van en tegelijkertijd verbaast het me niks. Ik schrijf deze blog dan ook in een week waarin blijkt dat iemand als Poetin het blijkbaar nog steeds belangrijker vindt om een ander land binnen te vallen, met als enig doel het eigen grondgebied te vergroten, dan met andere landen samen te werken aan het terugdringen van klimaatverandering. Hoe respectloos ben je dan naar de wereld en de mensheid?! En hoe schattig is dan eigenlijk het geweldloze verzet en de burgerlijke ongehoorzaamheid van activisten als Extinction Rebellion? Of mijn eigen werk in het vergroenen van tuinen en buurten?
Toch zie ik ook dat werk als een soort activisme. Ik besefte dat toen ik in augustus 2020 een mooi artikel las van Zairah Khan, oprichter van BlueO2, tijdens mijn verkenningen voor het starten van Zorg In De Tuin. Ze zei: “Gardening used to be something I did on the side when I wasn’t working on a big and bold idea. But slowly it is starting dawn on me, that gardening may well be the biggest thing I can do for humanity.” Het inzicht dat tuinieren het beste is dat ze kan doen voor de mensheid legt ze in dit artikel verder uit. Ik ben haar daarin gevolgd en het paste me als een oude jas 😉 Zeker, van de kennis die zij inmiddels heeft vergaard over het aanpassen van tuinen aan klimaatverandering en droogte en het opvangen en gebruiken van regenwater kan ik vooralsnog alleen maar dromen. Ik doe mijn best om ze me eigen te maken en over te brengen op anderen.
“Activisme maakt duidelijk wat je van waarde vindt.”
Juist hierom, stelt Eva Rovers, is er nog hoop voor het leven op aarde. Er zijn heel veel vormen van activisme en er is voor iedereen een rol om de benodigde systeemverandering te bewerkstelligen. Volgens haar is burgerlijke gehoorzaamheid gevaarlijker dan het geweldloze verzet van een beweging als Extinction Rebellion. Wil je gehoorzaam zijn aan een systeem waarin armoede mag bestaan, waarin plek is voor extreme ongelijkheid, en waarin we de toekomst niet voor ogen houden? Dit systeem, die welvaart, dat is nou het paard van Troje! En ook deze beeldspraak laat weer zien hoe belangrijk kunst is om mensen de urgentie in te laten zien van het aanpakken van de klimaatcrisis. En om het gesprek aan te gaan en middels deliberatieve democratie, via een burgerberaad bijvoorbeeld, samen naar oplossingen te zoeken. Zodat we een samenleving scheppen die we met trots en liefde kunnen doorgeven aan de volgende generatie.
Meer weten?
- Bundel Nu Het Nog Kan, samengesteld onder redactie van Eva Rovers, in samenwerking met Extinction Rebellion Nederland.
- De film Captain Nova, over een Cassandra die zichzelf vanuit de toekomst terug de tijd in schiet om de mensheid te waarschuwen voor een ramp en dan ontdekt dat ze haar 12-jarige zelf is geworden, waar dus niemand naar wil luisteren…
- Link naar het nummer en de podcast Cassandra.
